کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 398

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

 

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)
از بر گفتن یا نوشتن(متنی به اتکاء حافظه)

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن
زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

 

پر عائله-کسی که اهل و عیال بسیار دارد

چغل خوری-سخن چینی

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

چرند گو-یاوه گو

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

خرده قرض-بدهی اندک
زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

 
 

رو نشان دادن-چهره نمایاندن
به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن
پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف
تریاکی-معتاد به تریاک

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

دنده کج-کج خلق-یکدنده
جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

دست پیش-گدا

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

 

خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری
از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

 

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

 

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

 
ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

 

 

 

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

خواری و زاری-پریشان حالی

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟
پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند
تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن
دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

خاطر جمع-مطمئن

زردنبو-زردمبو

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
 

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی
درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

 

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

اهل دود-سیگاری

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

ریزه میزه-ریزه پیزه

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

 

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

خود را به نفهمی زدن-تظاهر به نفهمیدن کردن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

 

رج کردن-رج بستن
در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

دور از شما ب-لانسبت

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن
دلچسب-دلپذیر-مقبول
تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

اشک کوه(یاقوت، لعل)

 

 

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری

رشوه خواری-دریافت دستمزد برای انجام کاری ناروا و غیرقانونی
خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

اشرفِ خر(حریصی که زیان کند، نه خود خورد و نه به دیگران خوراند)

دست کج-نامطمئن-دزد

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

 

اُتُل(شکم، اتوموبیل)
چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن

باب-مرسوم-معمول

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

چُل-آلت مرد

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

این خاکدان-دنیا
تو خشت افتادن-به دنیا آمدن
پیمانی-استخدام غیر رسمی

 

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن
بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است
خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

با ریسمان کسی به چاه رفتن-با اعتماد به کسی به کاری دست زدن

حاضر به یراق-حاضر و آماده

پت پتی-موتور سیکلت

رو نشان دادن-چهره نمایاندن

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

پت پتی-موتور سیکلت

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن(کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن)

زانویی-زانو
ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

 

ترش ابرو-عبوس

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

برآورد-تخمین

چار چشم-کسی مه عینک می زند

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل
از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)
چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن
رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

 

جفنگیات-سخنان یاوه

دَم باز-چاپلوس-متملق

خرفت-نادان-ابله-کند ذهن

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن
دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

 

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
 

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

 

 

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن
زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

چار دستی-قمار چهار نفری

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

 
چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند
آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

تر دست-ماهر-شعبده باز

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

خروار-کنایه از مقدار زیاد

زردنبو-زردمبو

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

 

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

چرند اندر چرند-پرت و پلا

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

دست و پا-توانایی-عُرضه

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

چرند اندر چرند-پرت و پلا

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

دستِ چپ-سمت چپ

پرند-حرف بی هوده

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن
چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

حَب-قرص

از سکه افتادن(ار رونق افتادن، از دست دادن زیبایی)

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن
آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن
از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

حلال-زن یا شوهر

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

 
پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

دیوانه ی کسی بودن-عاشق بی قرار کسی بودن

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

بازرس-مامور بررسی و کنترل

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

اُتُل-شکم-اتوموبیل

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد
تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح
دست فروشی-شغل دست فروش

زدن به سر کسی-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن
آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

چنار عباس علی-متلک بد

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود
الحق و الانصاف-انصافن-حقن

پاکاری-شغل پاکار

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

رفتن آن جا که عرب نی انداخت-به جای دور و بی بازگشت رفتن-به وضع ناجوری گرفتار شدن

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد
آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

دَدَر-بیرون-کوچه

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

 

تراشیده شدن-لاغر شدن

دو به دو-دو تا دو تا
افتادگی(پریشانی، احتیاج)
پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
پس بودن-عقب افتادن از دیگران
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

 

 
بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل
آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

چله خانه-محل ریاضت کشیدن