لیست کامل فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های کوچه بازاری فارسی قسمت دهم

دنبه تاو دادن برای کسی-به کسی بی اعتنایی کردن-فخر فروختن به کسی

چِخه-نگا. چِخ

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

 
خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

چه چه زدن-خواندن بلبل-سخت خوش آواز خواندن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

خاله بی بی-نوعی آش

 

چنار عباس علی-متلک بد

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

 

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن
خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد
خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

 

 

 

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

بی ریخت کردن-کتک زدن

زود رنج-نازک دل-حساس

خوش قلق-رام-خوش خوی

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

چاخان پاخان-دروغ

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

 

توجیهی-برنامه های توضیحی
چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

آهوی خاور(آفتاب)

بال بال زدن-بی قراری کردن-دل واپس بودن
از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن
زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند
جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت
آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

چفت کردن-با زنجیر بستن

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

خالی بند-چاخان-دروغ گو

چشمک-ایما و اشاره به چشم

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

 

تنگاب آمدن-به جان آمدن

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

بار سرکه- ترش ابرو

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

بمیرم-قربان بروم

دوری و دوستی-دوری برای دوام و پایداری دوستی لازم است

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن
بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد
تر و فرز-چست و چابک

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز

پا منبری-شاگرد روضه خوان

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی
 

 

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

 

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

چاسان فاسان-آرایش-بزک

افسارگسیخته(سرکش)

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

دَم نقد-آماده-حاضر

حیوون-نگا. حیوان

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر
راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

 

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن
چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

چلچل-خال خالی-ابلق

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

حلق آویز-به دار کشیده

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

چار طاق-به طور کامل

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)
خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

 

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد
خرج برداشتن-پول لازم داشتن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

پی پیش-کسی که نوبت دوم بازی مال او است

 

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن
پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است
تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

پُرز دادن-روی آتش گرفتن مرغ پر کنده برای سوزاندن پرهای ریز آن
حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

 

 
 

 

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

 

بالا آوردن-استفراغ کردن

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

رمباندن-خراب کردن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

 

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

 

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
دست زدن-لمس کردن

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن
خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی

خاکه زغال-ریزه ی زغال

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

 

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

 

حتم داشتن یق-ین داشتن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

 

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی
دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

آفتاب به آفتاب(هر روز)

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت
بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

دایی اوغلی-پسر دایی

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

 

چغلی کردن-شکایت کردن

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر
خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

دزد زده-سرقت شده

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

بز دل-ترسو

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

در دار-دارای سرپوش

خوب-کافی-بسیار

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن
خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

دکمه را انداختن-دکمه ی لباس را بستن

دله دزد-آفتابه دزد-دزدی که به چیزهای کم ارزش قانع است

پته بستن-سد بستن در جوی های شیب دار

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی
چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

پخش-پراکنده

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

بازرسی-بررسی و کنترل

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

 

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

خانم-زن بدکاره-هرزه

 

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

 

بُل گرفتن-چیز مفت به چنگ آوردن-از فرصتی استفاده کردن-بهانه ای بدست آوردن

 

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد
آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

خِر-حنجره-گلو

آب آتش زده(اشک)

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

روی خود کشیدن-رو کشیدن

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

جگر گوشه-فرزند

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

 

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

 

 

 

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

بازرسی-بررسی و کنترل

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

 

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن
خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

 

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

ریختگی-ریزش

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

راه اندازی-راه انداختن

تپه گذاشتن-بول کردن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

دارا-ثروتمند

 

چو-شایعه

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی